Στο χωριό όλα είναι αλλιώς. Το περιβάλλον, οι άνθρωποι, το φαγητό, το νερό...ακόμη και ο τρόπος ομιλίας. Αυτό το τόσο ξεχωριστό χαρακτηριστικό κάθε περιοχής. Σε κάθε χωριουδάκι, ακόμη κι αν είναι δίπλα-δίπλα οι άνθρωποι έχουν το δικό τους τρόπο να επικοινωνούν. Οι πιο πολλές λέξεις έχουν ρίζες που οδηγούν στο παρελθόν, στα βιώματα των προπαππούδων μας, στην κατοχή, ακόμα και στην αρχαιότητα.
Το χωριό μου είναι το Κοίλι. Βρίσκεται στην κεντρική Εύβοια και απέχει πολύ λίγο από την Κύμη, το μεγαλύτερο "χωριό" της περιοχής. Αυτά τα λίγα για το μέρος μου, αφού το άρθρο δεν είναι ούτε γεωγραφικό, ούτε ιστορικό, παρόλο που θα ήθελα να πω περισσότερα για αυτό. Δεσμεύομαι να το κάνω σε επόμενο post.
Οι εκφράσεις που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που μένουν εκεί είναι (όπως προανέφερα) διαφορετικές μερικές φορές από αυτές που έχουμε συνηθίσει να ακούμε. Σας παραθέτω μερικές από αυτές, καθώς και την επεξήγησή τους!
- λιμπούνια = μυρμήγκια (ούιιι..γέμισε η κουζίνα λιμπούνια!)
- κοτσινολίμπουνα = τα κόκκινα μυρμήγκια (πω πού έρχοντε όλα αυτά τα κοτσινολίμπουνα;)
- σουβάλα =η λακούβα (έπεσε στη σουβάλα και χτύπησε, σα το μουρλό)
- νεροσουβάλα= η λακούβα με νερό (έπεσα στη νεροσουβάλα και έγινα μουσκίδι)
- πάου, κάνου, τρέχου, παίζου κ.τ.λ.= Όλα τα ρήματα σε "ου". αντί για "ω" (Πάου να φάου. 'Πο το πρωί μπουκιά στο στόμα δεν έχου βάλει!)
- παιδάτσι, γατάτσι, σκυλάτσι κ.τ.λ. = Όλα όσα έχουν κατάληξη -κι λέγονται -τσι. (Γεία σου παιδάτσι μου!)
- δωδά, παδά = Εδώ. (Ακούμπα το πιάτο δωδά μέχρι να κρυώσει - Κάτσε παδά!)
- τσιδαπεραδά = εκεί πέρα (Πήγαινε μέχρι τσαπεραδά να μου φέρεις το μαχαίρι)
- παδαχαμουδά = εδώ πέρα (στο πάτωμα) (Κάτσε παδαχαμουδά)
- τσιδαχαμουδά = εκεί πέρα (στο πάτωμα) (Μη κάθεσε δωδά, είναι λερωμένα. Κάτσε τσιδαχαμουδά!)
- τσίνοδά = Εκείνο εκεί. (Μ' αρέσει καλύτερα τσινοδά 'πό κείνο)
- τούτοδά= Αυτό εδώ. (Μ' αρέσει καλύτερα τουτοδά 'πό τσινοδά)
- φταρώνου = τρομάζω (Άει να χαθείς..με φτάρωσες!)
- καλαμποτσές = Το φυτό καλαμπόκι (Έχου φυτέψει ρεβύθια ανάμεσα στις καλαμποτσές!)
- κατσούνι = Το μαχαίρι που διπλώνει (Ποιάσε μου το κατσούνι να κόψου καμιά καλαμποτσά για τα ζωντανά!)
- καλογερικό = Έκφραση για κάτι (συνήθως ζώο) το οποίο είναι καλό, αλλά σε ενόχλησε. (Με πάτησε το γαϊδούρι, το καλογερικό...)
- που κακο τζέρο νά' χει = Που νά' χει κακό καιρό! Έκφραση μίσους. (Βρέιιι...που κακο τζέρο νά' χεις. Φύγε 'πό εδώ!)
- μπρακάτσι, μπρακακάτσι = Ο κουβάς, το μικρό δοχείο. (Βάλε μου λίγο γάλα σε κείνοδά το μπρακακάτσι.)
- Ούι = Ιαχή που χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως, συνήθως για να τραβήξει την προσοχή. (Ούι μανούλα 'μ, πήρες τηλέφωνο το γιατρό; - Ούι μάνα' μ ούι..κάηκα με τη κατσαρόλα!)
- λιλιτσία = Είδος σφήκας. Αυτή με τις κιτρινόμαυρες ραυδώσεις. (Με τσίμπησε τσίνιδά η λιλιτσία!)
- ντίπ = Εντελώς. (Τούτοδά το παιδί είναι μουρλό. Δεν έχει ντίπ για ντίπ μυαλό!)
- μπαθρακάς = Ο Βάτραχος. (Κοίτα! Αυτή η νεροσουβάλα είναι γεμάτη μπαθρακάτσα!)
- μπάος = Φανταστικό τρομακτικό όν. (Πετάχθηκε σα το μπάο και με φτάρωσε! - Φάε παιδάτσι μου! Θά' ρθει να σου φάει το φαγητό ο μπάος!)
- αλού ταρού= Άλλα ντ'άλλων. (Μα πως το έβαλες το πουκάμισο; Τα μανίκια πήγανε αλού ταρού!)
- μπαούλι= Το ζωύφιο. (Ούι! Ένα μπαούλι κάτω 'πω το κρεβάτι! Πάτα το!)
Με τη βοήθεια όσων γνωρίζουν την τοπική διάλεκτο θα ήθελα σιγά-σιγά να συμπληρώσω και άλλες εκφράσεις που μου διαφεύγουν. Περιμένω λοιπόν τη βοήθειά σας!
Επίσης αν κάποιος συγκεντρώσει εκφράσεις από οποιοαδήποτε άλλη περιοχή της Ελλάδος και θέλει να εκδοθούν, πολύ ευχαρίστως να το κάνω μέσα απο εδώ.
Τώρα λέου να πάου να κάνου τη δούλειά 'μ. Αρκετά χασουμέρησα!
ΠΡΟΣΘΗΚΗ: Ευχαριστώ τη φίλη Άννα Μ. για τη βοήθειά της στα τελευταία 2 λήμματα.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ 2: Ευχαριστώ την φίλη που υπογράφει με το ψευδώνυμο "Marioghi" για τις αρκετές προσήκες που απέστειλε. Τις παραθέτω στο άρθρο "Εκφράσεις του χωριού ΙΙ".
